Yıl: 2002

“TÜRKİYE’DE ENTELEKTÜELLER GEREKLİ DEĞİLDİR.”

Ve bakla sonunda ağızdan çıktı: “Türkiye’de entelektüeller gerekli değildir. Çünkü son yıllarda gördüğümüz örnekleri ne yazık ki, bu topluma yarar değil, zarar getirmiştir.”(1) Korktuğum başıma geldi desem, abartmış olurum, çünkü, en yakın çağrışım, İspanya İç Savaşı’ndan. Salamanca Üniversitesini basan General Franco’nun faşist generali Milan-Asray, “Entelektüelizme ölüm!” diye haykırmış, ve eklemişti “Ve yaşasın Ölüm!” Bağımsız bir yazar ve düşünür olan rektörün üniversiteden silâh zoruyla çıkarılırken söylediği: “Kazanacaksınız ama asla insanlığı geliştirme yolunda değil!” Unanumo’nun kalp krizi geçirmiş ve bir hafta içinde ölmüş gitmiş olduğu başka bir mesele. 

Daha güncel bir çağrışım, pirimiz Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşananlar ve yaşananlardan bize düşenler. “Bize düşenler” diyorum, çünkü “anti-entelektüel” akımlar konusunda daha 1963’de yayınlanan gelmiş geçmiş en mükemmel araştırmalardan birisinde (2) “aydın düşmanlığının üzerinde yükseldiği üç sütun” olarak tanımlanan “dayatmacı dindarlık, köşe dönmecilik ve popülist politikacılık”ın ülkemize adım adım yerleşmesine hepimiz gibi ben de tanık oldum. 

(daha&helliip;)
“DEMOKRASİ”Yİ EĞİTMEK

“Açık istihbarat” derler, bir toplumun sorunlarını, eğilimlerini, düşünce biçimini saptamanın yollarından birisi gündemine aldığı, tartıştığı meseleleri incelemektir. Gündemin yapay ya da güdümlü olduğunun düşünüldüğü durumlarda, toplumun rağbet ettiği kitapların türleri iyi ipuçları sayılır. Amerikan okur-yazar çevrelerinin bugünlerde “şaşırtıcı ölçülerde” rağbet ettiği iki kitaptan bir tanesi, Dr. William Bennett’in “Erdemler Kitabı,”1 diğeri .... Tocqueville’in 2 “Amerika’da Demokrasi”si. Bu kitaplara gösterilen teveccühün, Amerika Birleşik Devletlerinin 20.Yüzyılın sonlarındaki hal-i pür melâlinden kaynaklanan “dillendirilmemiş bilinçaltı tedirginlik”inden kaynaklandığı iddia ediliyor. Kitapların her ikisine de kaynaklık eden kavram “erdem teorisi” ve Tocqueville’in demokrasi çözümlemesinin temel düşüncesi. “Erdem teorisi”ne gösterilen bu büyük rağbetin nedeni, teorinin özde bir “denge” teorisi olması ve Amerikalıların son 25 yıldır kendilerini “anormal” hissediyor olmaları şeklinde açıklanıyor. “Anormallik” günlük yaşama toplumda “dengesizlik duygusu” şeklinde yansıyor. “Bu duygudan hoşlanmayan Amerikalılar, yeni bir denge arayışı içine giriyor” deniyor. 3 Erdem teorisi, bu arayışı cevaplıyor.  

(daha&helliip;)
BİLKENT'TE NELER DÖNÜYOR?

ROMA KULÜBÜ (The Club of Rome) 2002 Yıllık Konferansını “ortağımız ve ev sahibimiz” dediği BİLKENT UNİVERSİTESİ’nde gerçekleştiriyor.

Toplantı 27-28 Ekim Tarihlerinde BİLKENT ÜNİVERSİTESİ’nde yapıldı/yapılmakta. 

Türkiye’den tebliğleriyle katılanlar: Prof. Dr. İhsan Doğramacı; Prof. Dr. Suat Çağlayan; Prof. Talat Halman; Prof. Oktay Yenal; İlter Türkmen; Prof. Baran Tuncer.

ROMA KULÜBÜ nedir? 

ROMA KULÜBÜ, “Yeni Dünya Düzeni” çerçevesinde kurulması planlanan Dünya Devleti’nin dinini oluşturmak üzere 1968 yılında 52 ülkesinden biraraya gelen yüz kişinin kurduğu bir teşkilat olup; bu yeni din Hırıstiyanlık-Budizm karması bir DİN olarak düşünülmektedir. Amaçlanan, Budizmin ve dolayısıyla İslam tasavvuffunun Hırıstiyanlığa yeni bir boyut getirerek, dinler- arası “azami hoşgörü” yaratılmasını sağlamak, böylece “Tek Devlet - Tek Din” mühendisliğine karşı olası muhalefeti asgariye indirmektir.  

(daha&helliip;)
MUHASEBELEŞTİRME, SOYUTLAMA VE DERYA TUNA

Ekonomik kriz, Irak savaşı, Avrupa Birliği, Kıbrıs, 4 Kasım sabahı derken, Türkiye’nin gündemine “bomba gibi” düşüp değiştirdiği iddia edilen Derya Tuna’nın şeffaf giysisi! Ve kafamı kemiren soru, nasıl insanlarız “biz?” Ya da, “biz” diye bir şey var mı? Sosyal psikologlar “var” diyorlar. “Biz” bir toplumun belirli bir zaman diliminde güncel olan “sosyal karakteri”ni en iyi tarif eden tanımlamadır. “Sosyal karakter” ise, “aynı kültüre mensup bireylerin çoğunluğunun paylaştığı kişilik yapılanmasının özü.” Halkların çevrelerinde gelişen olaylara verdikleri tepkilerle belirleniyor.  

Türk sosyal karakteri, açlığı, işsizliği, savaş tehlikesini bir yana bırakıp, Bayan Tuna’nın giysisinde yoğunlaşan bir yapılanma mıdır? Eğer bu doğruysa, telmihi ne? Doğru değilse, kurşunlanma olayının gazetelerde sürmanşet, televizyon haberlerinde birinci öncelik almış olmasının telmihi ne? Bu noktada devreye kapitalist ekonominin üç temel unsuru giriyor: muhasebeleştirme, soyutlama ve pazar.  

(daha&helliip;)
ÇOĞUNLUK İSTİBDATI VE AYDIN SORUMLULUĞU

Demokrasiyi “bireyin düşüncelerini ve iradesini ifade edebildiği sistem” olarak tanımladığımızda, iki varsayım yaparız: bir, birey düşünce sahibidir; iki, birey irade sahibidir. Aynı şekilde, demokratik seçimler, bireylerin düşünce ve iradelerini belgelerler. Seçimlerde de aynı varsayımlar geçerlidir: bireyler düşünce sahibidirler, bireyler irade sahibidirler. Bireylerin düşünce ve irade sahibi olmaları, demokrasinin olmazsa olmaz öncülleridir. “Yapılırsa kaos, yapılmazsa kaos” şeklinde, seçimle yatıp, seçimle kalktığımız şu günlerde gözlemlediklerim beni içinde bulunduğumuz iklimde demokrasinin olmazsa öncüllerini sorgulamaya sevkediyor. Ve korkarım ki, ülkemizde düşüncenin yerini “kanı” ve “önyargı”nın, iradenin yerini ise “beyeni” ve “öfke”nin aldığını görüyorum.

(daha&helliip;)
SİYASİ REKLAMCILIK YASAKLANMALI MI?

Siyasi reklamcılığın ve “halkla ilişkiler”ciliğin ne denli ahlâki bir faaliyet olduğunu, oldum olası sorgularım. Bir “aday”ın ya da bir siyasi partinin çoğu zaman aklına bile gelmeyen lâfları, sloganları, fıkraları - deyiş yerindeyse - ağızlarına yerleştirmek, giymedikleri giysileri giydirmek, saçlarını şöyle tarayıp, hatta boyayıp, gözlüklerini böyle değiştirmek, yani “imaj” yaratmak, hangi noktada kalpazanlığa girer? Siyasi reklamcılık ve halkla ilişkilercilik bir yönüyle de kalp aday, kalp parti yaratmak sayılmaz mı? Bu sahada başarılı bir reklâmcı ya da halkla ilişkilercinin sanatını takdir etmekle, sahte para basan matbaacı ustasının sanatını takdir etmek arasındaki fark ne olabilir?

(daha&helliip;)
TOPLUMLAR DA HASTALANABİLİR

Şimdi Değilse Ne Zaman?

Yaygın alışkanlık, akıl sağlığını bireyler bağlamında düşünmektir. Çoğu psikoloğa ya da psikiyatriste göre bir toplumun akıl sağlığı o toplumdaki “hasta” insanların sayısıyla ölçülür. Popüler kültürün “hasta” olabileceği keyfiyeti üzerinde hemen hiç durulmaz. Ama “toplumsal patoloji” diye bir kavram vardır ve toplumlar da hastalanabilirler. Toplumların hastalanmaları, normal işlevlerini göremez hale gelmelerinden anlaşılır. Toplumların “normal işlevler”i, kendilerini oluşturan bireylerin akıl sağlıklarını idame ettirecekleri düzenlemeleri yapmaktır.  

(daha&helliip;)
HERKESİN MODELİ KENDİNE

Şimdi Değilse Ne Zaman?

Asya’nın kuzeydoğu köşesinde, yaklaşık Büyük Britanya kadar bir yarımada, Kore. Eski bir ülke, buna karşın bir ulus olarak ortaya çıkmaları 1945’de. 1945, ABD ve Sovyetler Birliği’nin ülkeyi Kuzey ve Güney Kore olmak üzere ikiye böldükleri yıl. Güney Kore, 1948’de demokratik cumhuriyet oldu, aynı yıl ilk cumhurbaşkanını seçti: Amerikan eğitimli (Harvard mezunu) Signman Rhî. Buna karşın, Signman Rhî tarihe demokrat kişiliği ile değil keyfi idaresi ile geçti. Başlıca amacı, komünist Kuzey Kore tarafından desteklenen solcu grupları bastırmaktı. Kuzey Kore, 1950’de Güney Kore’ye savaş açtı. Hatırlanacağı üzere neredeyse Güney Kore’yi haritadan sileceklerdi. Birleşmiş Milletler olaya el koydu. Kuzey Kore püskürtüldü. 

(daha&helliip;)
50 YIL YETER

Şimdi Değilse Ne Zaman?

Kuruluşun adı bu: “50 Yıl Yeter.” “Küresel Ekonomik Adalet”i sağlamak amacıyla 65 ülkeden, 185 kuruluşun oluşturduğu bir koalisyon. Amaçlarını “Eğitim ve eylem yoluyla uluslararası finans kuruluşlarının politikalarını ve uygulamalarını değiştirmek, neo-liberal ekonomik programların dayatılmasına son vermek ve kalkınma süreçlerinin demokratik ve sorumlu olmasını sağlamak” olarak tanımlıyorlar. IMF ve Dünya Bankasının kuruluşunun ellinci yıldönümü olan 1994’de biraraya gelmişler. “Ekonomik cehaletle eyleme-yönelik eğitim vererek savaşmak”tan bahsediyorlar. Global ekonomik cehaletle savaştan, global seferberlikten ve yeni politikalar oluşturmaktan söz ediyorlar. 

(daha&helliip;)
NEO-LİBERALİZM

Şimdi Değilse Ne Zaman?

Yusuf Kaplan, Beşinci Abant Platformunun sonuç bildirgesini, "Acaba şu Türkler veya müslümanlar küreselleşme gibi önemli bir konuda neler söylemişler diye merak edip de Abant metnine bakan biri, ‘bu metinde müslümanların söyledikleri kendilerine özgü bir şey yok. Mevcut küreselleşme söylemini ya doğrudan onaylıyorlar, ya da bu sürece bir yerinden katılarak dolaylı olarak onaylamış oluyorlar...” şeklinde eleştirmişti. Bugünlerde ben de elime geçirdiğim parti programını okuyorum ve görüyorum ki, aynı uzlaşmacı tutum burada da var. Bildirgeler, “genelde kabul edilebilir” düşünceleri yansıtmaktan öte gitmiyor. Nerede, ne zaman oluşmuş, bilinmez, herkes “neo-liberal” olmuş bir kere! 

(daha&helliip;)
ABANT

Güzeldi. Durmuş Hocaoğlu’ndan, Mehmet Ali Kılıçbay’a, Ali Coşkun’dan Kemal Karpat’a, Mehmet Altan’a, Reha Çamuroğlu’ndan, Ali Bulaç’a* kadar ülkemiz entelijensiyasının renklerini aynı masa etrafında toplanmış görmek güzeldi. Tartışmalarda adabın gözetilmiş olması güzeldi. Kimsenin kimseye küsüp gitmemesi güzeldi. Abant güzeldi. Ağırlama olağanüstü özenliydi. Vakıf, katılımcılara ülkemizde az rastlanır bir imkân sunmuştu. Kendi adıma minnettarım. 

“Küreselleşme,” kültür, ekonomi ve siyaset olmak üzere üç komisyonda ele alındı. İlk günün sonunda komisyonlar kendi raporlarını düzenlediler. Aynı gece sabaha doğru bu üç rapor “Sonuç Bildirgesi” şeklinde birleştirildi, ertesi sabah komisyon üyelerinin tümünün katıldığı toplantıda yeniden tartışıldı. Basında görüldüğü şekli akşama doğru kabul edildi.  

(daha&helliip;)
“DUYGUDAŞLIK” PERHİZİ...

...Ya da kronik nefret, yanılıyor olmak ihtimaline yol vermeyerek yaşatılıyor. Hangi verilere dayanılarak verildiği asla tartışılmayan hükümleri sarsması ihtimal dahilinde görülen en masum önerilerin üstleri örtülüyor. Genel-kabul-gören “doğrular”a gölge düşürülmesine izin verilmiyor.  

Genel-kabul-gören doğrular, örneğin, AB’nin Türkiye’nin son şansı olduğu gibi ya da yaşadığımız ekonomik krizin tek sorumlusunun politikacılar olduğu gibi, taraftarların doğruluklarından kuşku duymayı reddettikleri doğrular. Sorgulanmaları halinde safların darmadağın olabileceğinden korkuluyormuş gibi duran doğrular. Korkularının yay gibi gerdiği, saldırmaya hazır insanların nefretlerini diri tutmaya yönelik “doğrular.” İnsanların yanılgı ihtimaliyle rahatlamalarına, nefretin durulmasına izin vermeyen “doğrular.” Sonuç, müthiş bir katılıkla uygulanan empati yani “duygudaşlık” perhizi ya da kronik kötümserlik ve nefret. 

(daha&helliip;)
“ÇENTİKLEME,” MİLLİ TAKIM, SEZEN AKSU, SİYASET, vd.vd..

“Bench” peyke ya da tahta sıra demek. “Benchmark” peykeye ya da tahta sıraya atılan “çentik.” Son on yıldır iş idaresinde kullanılan bu terim, “çentik,” belirli bir faaliyet alanındaki “en iyi performans” anlamına geliyor. Diğer bir deyişle, o faaliyet alanındaki “mükemmeliyet ölçütü.” 

İkinci kavram, “benchmarking” ya da “çentikleme.” “Çentikleme,” belirli bir etkinliğin kendisini dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir etkinlikle sistematik ve sürekli bir biçimde kıyaslama süreci olarak tanımlanıyor. Bu süreç, çentikleme yapan kuruluşun kendi performansını “mükemmeliyet ölçütü”nü yakalayacak şekilde arttıracak önlemleri tanımlanma ve alma süreci. Bu bağlamda çentikleme hiç bitmeyen bir süreç.

“Çentikleme açığı,” (benchmarking gap) belirli bir etkinliğin çentiği ile aynı etkinlikte faaliyet gösteren diğer kuruluşların arasındaki performans farkı. İyi yönetim, performansın bir numaralı unsuru kabul ediliyor. 

(daha&helliip;)
İŞ Kİ BİZ...

Aytunç Altındal’ın bir saptaması var: “21.Yüzyıl karizmatik çağın bittiği, enigmatik çağın başladığı dönemdir.” Karizma kelimesi, “charism”den geliyor, inayet, mevhibe, Allah vergisi demek. İnsan sevgisinden kaynaklanan cana yakınlık, dolayısıyla muhatabı ısındıracak tutum ve davranışlar karizmatik kişiliğin nitelikleri olarak tanımlanabilir. Öte yandan “enigma” muamma demek; anlaşılmazlık, yanıltmaca. Altındal, “Evet, demokrasi askıya alınacak,” diye sürdürüyor, “İnsan hakları, eşitlik, kardeşlik, demokrasi, feminizm gibi…’çifte standartları’ bizim gibi ‘Westoxication’ hastalığına tutulmuş ülkelere kazıklıyorlar.”* “Westoxication”dan kastı da “Batı zehirlenmesi” ya da ben öyle yorumluyorum. 

(daha&helliip;)
YENİ BİR KAMUOYU YARATMALIYIZ

Hangi koşullarda kotarılmış, kimin araştırmasına dayanılarak dillendiriliyor, bilemiyorum; Türk gençliğinin yüzde yetmişinin ülkesinden sıtkı sıyrılmış. Ülkeyi terk etmek, başka bir yerlerde yaşamak istiyorlarmış. Doğruluk payı nedir, onu da bilemiyorum. Bildiğim, söylentinin hemen her zaman gerçekten daha etkili olabildiği. Ve iddia, bu bağlamda düşündürücü. Öyle görünüyor ki, yıllardır elbirliği ile ektiğimiz “biz adam olmayız!” hükmünün fırtınasını biçiyoruz. On yıllardır felâketlere karşı bir muska gibi kullandığımız kötümserliğimiz, sonunda ete kemiğe büründü ve genleşiyor.

“Felâketlere karşı muska”dan kastım, kötümserliğin işlerin daha da kötüye gitmesini önlemek için yapılan bir büyü gibi kullanılmış olması. Ola ki, “çok gülme ağlarsın” nasihatı ile büyüyen bizler, gülebilmeyi güvence altına almak için ağlamayı seçenlerdendik.

(daha&helliip;)
“MÜSLÜMAN” KÜLTLER, “YENİ PUTPERESTLER”, NEO-PAGANISM

Amerika Birleşik Devletlerinde sayıları iki bin beş yüz kadar olduğu söylenen kültlerden bir tanesi de ‘İslâm’ın Müslüman Kültü.’

İslâm’ın Müslüman Kültü’nün başkanı, “Martin Luther King’den daha iyi bir konuşmacı, Norman Mailer’dan daha iyi bir yazar, Henry Kissinger’den daha iyi bir diplomat, Muhammed Ali’den daha yakışıklı bir erkek” olarak ün yapmış olan Louis Farrakhan; kültün kurucusu,  Wallace D. Fard Muhammed.Yıl 1930, Fard, “mavi gözlü şeytanların geçici egemenliği altındaki dünyada kara adamın imkânlarının neler olduğu” hususunda “Karaderililer Milletini” uyandırmak üzere Allah tarafından gönderilmiş olduğu iddiasıyla ortaya çıkıyor, Amerika’nın Afrika kökenli kültürünün “beyazderili iblisler”in kültüründen çok farklı ve emsalsiz olduğunu vaaz etmeye başlıyor. Dört yıl kadar sonra ortadan kayboluyor, kendisinden bir daha haber alınamıyor. Fard’ın baş havarisi ve sonradan yerine geçen asistanı, Elijah Muhammed, başkanın “Allah’a döndüğü”nü açıklıyor.

(daha&helliip;)
“MOON” OLAYININ DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ VE “KÜLTLER”

Merkezi Londra’da olan “Kült Enformasyon Merkezi” (Cult Information Center, CIC) kült‘ü, “yakın bir tarihte, karizmatik bir liderin önderliğinde ortaya çıkan, militan dini/ideolojik örgütlenme” olarak tanımlar. Diğer bir anlatımla, “tarikat olma yolunda ama henüz yeterince itibar kazanmamış, taraftar toplayamamış bir oluşum.” 

Bir örgütlenmenin kült sayılması için beş kritere uyması gereği öneriliyor: 1) örgütün üyelerini psikolojik baskı uygulayarak devşiriyor ve kendisine bağlı tutuyor olması, 2)cemaatin seçkinci totaliter bir yapısı olması, 3)liderinin kerâmeti kendinden menkûl, dogmatik, mesihi, sorgulanamaz ve karizmatik olması birisi olması, 4) amaçların araçları caiz kıldığı inancıyla para toplamada ya da üye devşirmede her yolu mübâh sayıyor olmaları, 5)örgüt fonlarının liderde toplanması ve üyelerin bu fonlardan yararlanamıyor olmaları. 

(daha&helliip;)
FİLİSTİN VE BİZ

Dünyayı Bilmeyen Dünyanın Maskarası Olur

Penceresiz odada kapana sıkıştırılmış yetmiş küsur yaşındaki parkinson hastası yiğitin zilletten son kurtuluş umudu masasının üstündeki mumun solgun ışığında parlayan tabancası. Dışarda tenasül uzuvlarını ateşli silâh bellemiş, mukaddeslere saldırmaktan özel bir haz duydukları belli Amerikan yetiştirmesi delikanlı rambolar. Benzeri sahneyi Afganistan’a atılan bombaların üzerindeki “seksi” karalamalardan da tanıyoruz, Taksim’de pantolonlarını indiren ilkel İngilizlerden de, Ramallah, televizyonunda porno filmler yayınlayan alçaklardan da. Acıya eklenen hakaret, Aaah ama, “Abartma kardeş! Şaka, şaka!” 

Temkinli entelektüeller, İsrail’in teknolojik başarılarıyla gözleri kamaşan neoliberalist gerçekçiler, hayata bir kez gelindiğinin bilincinde olan pragmatikler, “Ne yani Filistinlileri tutmak zorunda mıyız?” diyen “bağımsız” kafalar. Sonra art arda sıralanan gerekçeler: Araplar bizi zamanında sırtımızdan bıçakladılar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni tanımadılar, Mossad olmasaydı Apo’yu yakalayamazdık, IMF paramızı keser, vs. vs. 

(daha&helliip;)
BANA HAKİKATİ DEĞİL, MURADINI VER

“Türk milleti çalışkandır, Türk milleti zekidir”

Rahmetli Cemil Meriç’ten mealen bir cümle bu: “Bana hakikati değil, muradını ver. Olmak istediğin gibi görün, olduğun gibi değil. Çünkü, her yalan bir yaratış.” Kuantum gerçekliği ile tuhaf, şaşırtıcı hatta tekinsiz bir biçimde örtüşen bir cümle.

Kuantum varlıklarının hem dalga-benzeri hem de cisimcik benzeri suretleri olduğundan bahsetmiştik; dalga-benzeri suretlerinin uzaya, zamana ve olabilirlik alanına dağılmış, buna karşın, cisimcik-suretlerinin zamanın bir noktasında sahicilik alanında mukim olduklarından. Bir de örnek vermiştik: elli-iki kartlık bir deste. Ambalajı henüz açılmamış olduğu durumda, destenin en üstündeki kartın hangisi olduğu bilemeyiz; bu kart henüz gözlenmemiş olduğundan olabilirlik alanındadır. Elli-iki karttan herhangi birisi olabilir. Diğer bir anlatımla, destenin en üstündeki kartın dalga-benzeri sureti, elli-iki olasılık tanımlar.

(daha&helliip;)
ASLINDA HER ŞEY OLMASI GEREKTİĞİ GİBİ (II)

Belirsiz, bulanık, ortada ve kaotik

“Kâinatta belirsiz olan, bulanık olan, ortada olan hiçbir şey yoktur. Kâinatı/dünyayı oluşturan parçacıklar, belirli fizik kurallarına göre hareket ederler. Birbirleriyle olan ilişkileri, ‘nedensellik’ çerçevesinde gelişir. Nedensellik kurallarının neler olduğunu keşfedersek bizi kâinatın/dünyanın nasıl işlediğini öğrenmekten alakoyacak hiçbir şey yoktur.”  

Birinci Aydınlama Çağınının zihniyetini özetleyen bu inanç, 1920’lerden itibaren “Yeni Fizik” olarak da bilinen Kuantum Fiziğindeki ilerlemeler sonucu sarsılmaya başlıyor. Werner Heisenberg, “Nedensellik kurallarının neler olduğunu keşfedersek bizi kâinatın/dünyanın nasıl işlediğini öğrenmekten alakoyacak hiçbir şey yoktur” diyen Isaac Newton’un yanıldığını, kuantum mekaniğinde bazı şeylerin ilkesel olarak bilinemez olduğunu matematiksel olarak kanıtlıyor.  

(daha&helliip;)
ASLINDA HER ŞEY OLMASI GEREKTİĞİ GİBİ (I)

Belirsiz, bulanık, ortada ve kaotik (

Aslında, her şey, her zaman olduğu ve olması gerektiği gibi: belirsiz, bulanık, ortada ve kaotik. Türkiye’ye dair olup da, yüzde yüz doğru ya da yüzde yüz yanlış olduğu kanıtlanmış tek bir olgu yok. Ne kadar ince elenip sık dokunursa dokunsun, temel alınan hiçbir veri, uzun vadeli tahminleri – buna “felâket senaryoları” da dahil - doğru çıkaracak kadar sağlam değil, ve olmayacak. Çünkü, ne kâinat, ne dünya, ne de Türkiye belli kurallara göre işleyen, her olayın bir takım sebeplerin kaçınılmaz sonucu olarak tezahür ettiği, başı sonu belli olan “deterministik” sistemler.

“Kâinatta belirsiz olan, bulanık olan, ortada olan hiçbir şey yoktur” diyen Newton. Sir Isaac Newton’un 1687 basımı Principia‘sına göre, kesin bir sistem olan kâinatı/dünyayı oluşturan parçacıklar, belirli fizik kurallarına göre hareket ederler. Parçacıkların birbirleriyle olan ilişkileri, “nedensellik” çerçevesinde gelişir. Biz insanlar, nedensellik kurallarının neler olduğunu keşfedersek, kâinatın nasıl işlediğini kesin olarak öğrenebiliriz. Ve insanlığı, kâinatın nasıl işlediğini öğrenmekten alakoyacak hiçbir şey yoktur.

(daha&helliip;)