Kategori: EĞİTİME DAİR

Mart 2013

Türkiye’nin 2023 hedefleri, milli gelirin önümüzdeki on yıl içinde asgari üç kat bir artışla yükselerek 2 trilyon dolara ulaşmasını, Türkiye ekonomisinin dünyanın en büyük on ekonomisi arasına girmesini ve aynı yıllarda 82 milyon civarında olacağı tahmin edilen nüfusun ortaöğretim okullaşma oranının yüzde yüze çıkarılmasını öngörmektedir. Sayın Başbakan tarafından bizzat dillendirilen bu hedeflere ulaşılmasının olmazsa olmaz koşulu sürdürülebilir ve kapsayıcı büyümeyi gerçekleştirebilecek beceri ve nitelikleri haiz işgücüdür.

Ancak beşeri sermayemiz hedeflediğimiz seviyedeki ülkelerin işgücü niteliğinin çok altındadır. Yapılan çalışmalar Türkiye’de meslek ve beceri uyumsuzluğunun %50 civarında olduğunu göstermektedir. OECD verilerine göre işgücü piyasalarında yaptığı işin üstünde beceriye sahip çalışan oranı %35, altında beceriye sahip çalışan oranı ise %15 civarındadır. İŞKUR (2011) verilerine göre gerekli mesleki beceri ve niteliğe sahip eleman bulunamadığı için eleman temininde güçlük çeken işveren oranı %54 civarındadır. Dünya Bankası (2008) gençlerimizin %43’ünün eğitim yetersizliği ve iş piyasasının ihtiyaçlarına uyumsuzluğu nedeniyle iş bulmakta güçlük çektiğini belirtmektedir. Ulusal eğitim sistemimizin hedeflerimiz doğrultusunda, ivedilikle, yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Bu çerçevede, yükseköğretimin yeniden yapılanması amacıyla hazırlanan reform taslaklarının mevcut sistemin yönetsel sorunlarını öncelemeleri durumunda kendilerinden beklenen atılımı sağlayamayacakları kanaatındayız. Nitekim, mezkur taslaklarda önplana çıktığı gözlemlenen hassasiyetler, rektörlük seçimi gibi unsurların reformu dizginledikleri bir vakıadır. Bu metnin müelliflerine göre, eğitim sisteminde yeniden yapılanma bugünkü sorunlardan ziyade yükseköğretim alanında dünyadaki muhtemel gelişmeler ile Türkiye toplumunun ve ekonomisinin yarına dair taleplerini gözönüne alarak gerçekleştirilmelidir. Ulusal eğitim sisteminin felsefi temeli, metodolojisi ve bilimselliği yeniden kurgulanmalı; sistem hem kendi içinde, hem de uluslararası sistemler ile entegre çalışabilmelidir. Özgürlük, farklılık, çeşitlilik, esneklik, şeffaflık, demokratiklik ve talebe duyarlık ile çıktı kontrollülük, sistemi şekillendiren temel referanslar olmalı; eğitimin amacı, misyonu ve vizyonu dâhil, örgütsel ve bilimsel tasarımı, içeriği, kalitesi, uluslararasılaşması, üretim kabiliyeti, rekabet gücü, şeffaflığı, hesap verebilirlik ve demokratikleşme gibi çağdaş kriterleri kapsamalıdır. İzleyen yükseköğretim reformuna dair metnin hazırlamasında gözetilen temel ilkeler aşağıda sıralandığı gibidir:

Aralık 2012

Türkiye’nin  2023  hedefleri, milli gelirin önümüzdeki on iki yıl içinde asgari üç kat bir artışla yükselerek 2 trilyon dolara ulaşmasını, aynı yıllarda 82 milyon civarında olacağı tahmin edilen nüfusun ortaöğretim okullaşma oranının yüzde yüze çıkarılmış olmasını öngörmektedir.

Sayın Başbakantarafından dillendirilen bu fevkalâde sevindirici hedeflere ulaşılmasının  olmazsa olmaz  koşullarının başında, sanayi,  ticaret ve hizmet sektörlerinin mas edecekleri işgücünün istihdam edilir nitelikte olması gelmektedir. Nitelikli eleman ihtiyacının karşılanamaması olasılığı,  2023 hedeflerine doğrudan sekte vurabilecek ağır bir risktir.

Nitekim, 2000 yılında kabul edilen ve Avrupa eğitimini düzenleyen, Lizbon Stratejisi, onu izleyen Bolonya Süreci, daha sonra ‘Avrupa 2020: akıllı, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyüme için strateji’si de, AB için hedefledikleri sürdürülebilir ekonomik büyüme hızını  “daha fazla ve daha iyi mesleklerle” ifade etmektedirler. Bu kapsamda sektör uzmanlarıyla birlikte belirlenecek orta ve uzun vadeli “büyüme içinbeceri ihtiyaçları” nın teknik ve mesleki eğitim programlarına dönüştürülerek giderilmesi, böylece yükseltilecek beceri ve nitelikleri haiz bireylerin istihdam edilebilirliğinin arttırılması amaçlanmaktadır.

29 Haziran 2008, Tempo Dergisi, Selin Ongun söyleşisi, 

Geçen hafta Sultan Ahmet’te düzenlenen Konuşan Kitap Şenliği’nde Hayrünnisa Gül ile yazar Alev Alatlı arasında ilginç bir diyalog yaşandı. Alatlı “Hanımefendi burada ama... Bir gün Türkiye’nin kraliçesi olursam, kimse, ne ODTÜ, ne Boğaziçi yabancı dilde eğitim yapamaz” dedi. Ve “Kraliçeliğinizi bana verir misiniz?” diye sordu. Hayrünnisa Hanım ise “Haklısınız ama yabancı dil de ihmal edilmemeli. Çocuklarımız kendilerini hem Türkçe, hem yabancı dilde çok iyi ifade edebilmeli” diyerek cevap verdi.

Kaliforniya Üniversitesi’nde psikolojik dilbilim üzerine çalışan, İngilizce ve Almancayı ileri seviyede, Rusça ve Japoncayı orta seviyede bilen yazar Alatlı, işin aslını anlattı.

Kapadokya Yüksekokulu’nun web sitesinden hedefin ‘Türkiye ve giderek AB ve Avrasya ekonomisinde söz sahibi olmasını sağlayacak nitelikte ve nicelikte, üretimi ve istihdamı geliştirecek orta-kademede yönetici ve girişimci yetiştirmek” olduğu belirtilmiş.  

Türkiye’nin orta vadede AB’ye girmesini bekliyor musunuz? Neden özellikle girişimci ve orta-kademe yönetici yetiştirilmesi hedefleniyor? Türkiye’nin yetişmiş eleman eksikliği sadece bu alanlarda mı kendini gösteriyor? 

AA : Türkiye’nin önünde sonunda AB’ye girmesini bekliyorum, evet. Ancak, Kapadokya MYO’nun web sitesinde gördüğünüz hedef, Türkiye AB’nin bir üyesi olsa da olmasa da gerçekleştirilmesi gereken bir hedeftir. Amaç, günümüzde Avro-Amerikan medeniyetinin temsil ettiğini düşündüğümüz eğitim/beceri seviyesini tutturabilmektir. Bu seviyeyi tutturduktan sonra AB olsa da olur, olmasa da olur diye düşünürüm.

 17 Şubat 2006  /  AKSİYON DERGİSİ

AD:Üniversite kurma fikri nereden çıktı? Başka bir deyişle sizi üniversite kurmaya iten sebep nedir?

Şunu hemen söylemem lâzım: bizi harekete geçiren “bir üniversite kurmak” fikri değildi.  Bizi harekete geçiren, Kapadokya’nın müthiş bir kalkınma potansiyeli olmasına rağmen, bu potansiyeli gerçekleştiremiyor olmasından duyduğumuz üzüntüydü. Kapadokya bildiğiniz gibi,  İç Anadolu’nun Nevşehir, Kırşehir, Aksaray, Niğde ve Kayseri illerini kapsar. Başta turizm, sonra bağcılık bahçecilik, sonra tarım ve hayvancılık imkânlarına karşın, bölgenin dış göç veriyor olması bizi neredeyse rencide etmekteydi.  Rencide etmekteydi derken, pırıl pırıl ama vasıfsız genç insanların göçtükleri şehirlerde içine düştükleri perişanlıktan duyduğumuz üzüntüden bahsediyorum.  Bölge gençlerini iş güç sahibi yapmanın çağdaş becerilerle donatılmalarından geçtiği inancı, bizi elimizi taşın altına sokmaya yöneltti. Kapadokya Kalkınma Planı doğrultusunda on dört yüksek meslekokulu – şimdilik on dört! – zinciri plânladık;  2005-2006 akademik yılında ilk beşini açtık, 2006-2007’de altı tane daha açmayı umut ediyoruz.  Bu okullar yaz okulları ile beraber altı yarı-yıllık okullar. İlla da “üniversite” olalım diye yola çıkmış değiliz.  İhtiyaca göre, organik bir büyüme planlıyoruz.  Olmazsa olmazımız okullarımızdan mezun olanların “kapışılmaları.”  Bunu gerçekleştirmek istiyoruz.

1983 yılında Amerikan Eğitim Bakanı Terrel Bell, “Eğitimde Mükemmeliyete dair Komisyon”(1) adı altında bir araştırma grubu kurdu, ilk ve orta dereceli okulları tepeden tırnağa inceleme altına aldı. Onsekiz aylık bir çalışmadan sonra ortaya çıkan raporun ilk cümlesi: “Bir kuşak önce hayal bir edemeyeceğimiz bu durumla karşı karşıyayız – eğitimdeki kazanımlarımızı yakalayan ve geçenler var.” Tuhaf bir cümleydi ama dünyanın en iyi eğitim sistemine sahip olmakla övünen ABD’nin paniğini yansıtıyordu. Meğer, 23 milyon yetişkin Amerikalı fiilen ummi yani en basit okuma,yazma anlama becerilerinden yoksunmuş; keza, 17 yaşındakilerin %13’ü okuyamıyor. Dahası, orta öğrenim müfredatı eklektik, dersler bir bütünlük içinde sunulmuyor.

Aslında, “milli” eğitimimiz de olması gerektiği gibi: yani, bölük pörçük, parça başı ve kalitesiz. Kime göre kalitesiz? Meselâ, ilk ve orta dereceli okullar düzeyinde faaliyet gösteren, “International Association for the Evaluation of Educational Achievement,(1) IEA’ya göre kalitesiz. 1958 yılında kurulan bu bağımsız örgüt, üye kuruluşlarının, ki bunlardan bir tanesi de Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı Araştırma ve Gelişme Dairesi, eğitim sistemlerinin temel dersler çerçevesinde verimliliğini ölçüyor. Temel derslerden kasıt, matematik ve fen bilimleri ile okuma-yazma-kavrama becerileri. Buna ilâveten, “sınıf pratiği” denilen yani öğrenci-öğretmen ilişkilerini inceleyen çalışmaları olduğu gibi, “yurttaşlık eğitimi,” “enformasyon teknolojisi” ve “okul öncesi eğitim” alanlarında da çalışmaları var.  

Geçtiğimiz Pazar günü, deneyimli bir gazetecimizin tanıklığında gerçekleşen “Bakanla Profesörün Eğitim Sohbeti”(1) yayınlandı. Türkiye’de “öğrenci ve eğitim üyesi kalitesini maalesef çok düşük,” diye yakınan Profesör, Milli Eğitim Bakanlığının “bir gayya kuyusu” olduğundan bahisle, “Belki de Milli Eğitim Bakanlığını ortadan kaldırmaya çalışmak hayırlı bir şey olabilir,” buyurdu. Sayın Bakanın, “...bakanlığın dehlizlerine girersem oradan çıkamayacağımı ben de çok iyi biliyorum” kabulü ile süren sohbet, profesörün “Bence ideal olanı şu: MEB, bir teftiş mekanizmasından ibaret olmalı, eğitim işini ise yerel birimlere devretmeli” önerisi ile gelişti. Sayın Bakan, “Biz de tam bunu yapmayı hedefliyoruz!” diye cevap verdi, “...standartları koyma, politika belirleme, rehberlik ve denetleme... Bakanlığın fonksiyonu bunlarla sınırlı kalmalı, eğitim işi yerel birimlere bırakılmalı. Yerel birimlerden kastettiğimiz sadece belediye değil, il idaresi. Dolayısıyla, yerinden yönetim demek yerel yönetim demekten daha doğru.”