Kategori: Rusya’ya Dair

Soljenitsin, “Ölenler göreve çağırıyorlar. Milyonlarca ölü... her gün, her birisi göreve çağırıyor. Onlar ölü. Sen yaşıyorsun. Görevini yap. Dünya olan biten her şeyi öğrenmeli” diyen adam. “Bitirmeyi plânladığım işleri yaşam beklentimle ucu ucuna getirmeye çalışıyorum” diyen adam. 
Nobel ödülünü, “hiç bir kimse tarafından hiç bir zaman tanınmamış, tanınmayacak, isimleri bir kez olsun anılmamış, anılmayacak olan” yurttaşları için alan adam:

“...Nobel söylevinin okunduğu bu platforma... kaderin beni sağ bıraktığı karanlık ve soğuktan çıkaran... binlerce... donmuş basamağı tırmanarak çıkıyorum. Gulag Takımadaları/na/... düşenlerden yazar unvanı olanlar hiç değilse bilinirler. Ya hiç bir kimse tarafından hiç bir zaman tanınmamış, tanınmayacak, isimleri bir kez olsun anılmamış, anılmayacak olanlar? Onların hemen hiçbirisi geri dönmeyi başaramadı. Orada bütün bir milli edebiyat gömüldü. Onlar sadece mezar taşsız değil, iç çamaşırsız, çırılçıplak, ayak parmaklarından birisine takılı bir sayı etiketiyle unutulmaya terkedildiler. ...Ve ben bugün burada düşenlerin gölgelerinin refakatinde başım eğik dikilir, buraya benden önce varmaya layık olanların ardından bakarken; ONLARIN söylemek istediklerini nasıl sezinlemeli, nasıl ifade etmeliyim!?”

“2006 yılında Rusya’da büyük prestiji olan “Mihail Aleksandroviç Şolohov 100. Yıl Edebiyat Ödülü”nü alan Alev Alatlı, Türkiye’nin Kafkasya’da Rusya ile çatışmaya girmesinin düşünülemeyeceğini söyledi. Kafkasya’nın Büyük Petro’dan beri Ruslar’ın kıta sahanlığı olduğunu belirten Alatlı, “90’larda ekonomik kriz ve dağılma süreci nedeniyle bir süre sarsıntı yaşandı ama toparlandılar” dedi. Alatlı Kafkasya krizinin abartıldığını belirtirken, Rusya’nın süper güç olduğunu, Türkiye’nin ise sakin kalarak Rusya ile ilişkilerini devam ettirmesi gerektiğini söyledi. Rusya üzerine yazdığı kitaplarla Ruslar’ı bile heyecanlandıran ve 2006 yılında Rusya’da büyük prestiji olan “Mihail Aleksandroviç Şolohov 100. Yıl Edebiyat Ödülü’nü kazanan Alev Alatlı “Kafkasya Ruslar’ın kıta sahanlığıdır. Kafkaslara heveslenmenin bedeli çok ağır olur” dedi. Rusya’yı en iyi bilen yazarlardan olan Alatlı, “Gogol’ün İzinde” adını verdiği serinin dört kitabını bu ülkeye ayırmıştı.

Av. Mustafa Adnan Mehel'in mektubu

Ben Av. Mustafa Adnan Mehel. İsmim size tanıdık gelmeyebilir. Ancak İstanbul Ankara uçağında karşılaştığınız hayranınız dersem anımsayacağınızı umuyorum. Size anlatacak o kadar şey vardı ki. Maalesef ancak uçak Ankara’ya indikten sonra sizi fark edebildim. Sizin açınızdan iyi oldu belki, herhalde kafanızı baya şişirirdim. Aslında çay tadında karşılıklı sohbet etmeyi ne kadar isterdim. Ama yoğun temponuzda bana ayıracak vaktiniz olmazdı diye düşünüyorum. İnşallah gene karşılaşırız. Anlatacaklarımı mail olarak yazıyorum. Boş bir vaktiniz olursa okursunuz.

Bir öğretmenin yetiştirdiği öğrencilerini görmesi ne kadar ilginç olursa bir yazarın da okuru üzerindeki tesirini bilmesi, onun hayatında meydana getirdiği değişiklikleri bilmesi ilginç olur diye düşündüğüm için bunları anlatmak istiyorum. Gogol ün izinde serinizin dışında hiçbir kitabınızı okumadım diyeceğim ama sizinle bizim english dergilerinden tanışıyormuşuz meğerse. Aydınlanma değil merhamet kitabınızı okuyuncaya kadar farklı alanlarda özellikle tarih konusunda kitaplar okuyan, rus edebiyatını soğuk savaş döneminden kalma önyargılı yaklaşım nedeniyle birkaç bilinen yazarın birkaç ünlü kitabı dışında bilmeyen bir hukuk mezunu, yarı aydın bile diyemeyeceğim türk tipi sıradan aydın geçinenlerden birisi idim. Kitabınızı okudum ama anladığımı söyleyemem. Ağır geldi. Adını hiç duymadığım yazarların, olguların, kurumların, tarihi vakıaların içersinde boğuldum. Ancak bir edebiyat türüne ve bir ülkeye ancak bu kadar vakıf olunabilir diye oldukça etkilendim ve hayran kaldım. Anlayamadığım için canım sıkıldı ve bu kitabı merkez alarak eserde ismi geçen yazarları ve onların kitaplarını toplamaya ve okumaya karar verdim. Türkçeye çevrilmiş olanların bulabildiklerimin tamamını okudum. Sadece edebiyat değil tarih veya diğer alanlarda bulabildiğim eserleri alıp okumaya başladım eserinizde ismi geçen filmlerden bulduklarımı seyretmeye, şarkıları dinlemeye başladım. Ve Rusya beni girdap gibi çekmeye başladı. 

Metin Akyüz - Milliyet

“Orda Kimse Var mı?” dizisinden beri bilginin romanını yazan Alev Alatlı, “Gogol’ün İzinde” serisinin üçüncü kitabı olan “Eyy Uhnem! Eyy Uhnem!” romanında da aynı çizgiyi sürdürüyor. Var olanın bilgisinin peşinde olan insanoğlu için varlık asırlardır önemli yetkeyi temsil etmiştir. Günümüze gelindiğinde ise bilginin var ettiği bir gücün varlığı önem kazanmıştır. Bilginin gücüne kayıtsız kalan varlıklar var olup olamama sorunuyla yüz yüze gelmişlerdir. Yaratıcılığın kaynağı saklıdır çünkü bilgide. 

Hüseyin Sorgun tarafından kaleme alınmıştır.

Tarih nerede biter; kurgu nerede başlar? Tarihin koridorlarında çıplak ayak yürüyüp, kurgunun yordamında ezber bozmak için nasıl bir zırh kuşanmalı? Uzağı anlatırken, yakına bigâne kalmamak ve zamanın ruhunu okumak için hem yakın hem de uzak gözlüğünü aynı anda kullanmak gerekli, belki de... Hele ki “Eyy Uhnem!” seslerinin yankısı burnunuzun dibinde “eyvah!” nidalarına karışıyor ve insan çığlıkları sizi “Doğu”nun kuzeyinde, batısında, güneyinde ve doğusunda bir gezintiye çıkarıyorsa… Alev Alatlı’nın “Gogol’ün izinde” başlattığı nehir roman serisinin III. Cildi, “Eyy Uhnem!” Volga Türküsü’nün hüzünbaz melodisi eşliğinde devam ediyor.

Aleksandr İsayeviç Soljenitsin, 1918 Kislovodsk doğumlu. Kislovodsk, Kafkasların incisi dedikleri küçük bir kaplıca kasabası. Uzaktan Elbruz ve Kazbek dağlarını görür. Efsaneye göre Kazbek son Alan Krallı Elbruz’un oğlu; aşk ve ihanet içeren uzun bir hikâyenin sonunda ikisi de taş kesilmişler. Kislovodsk, “Narzan” maden sularıyla ünlü. Narzan, Nard’ların suyu demek; Nardlar ise Kafkasların efsanevi yiğitleri. Çarlık Rusyasında Kaplıca Sosyetesi romatizmalarına şifa bulmak yazlarını Kislovodsk’a geçirirlermiş; aralarında Puşkin, Tolstoy, Çekov ve Yesenin de var. Lermontov, Kislovodsk için sonsuza dek hatırlamak için, bir kez görmek yeter diye yazmış.

Kafkas halklarının Rus yerlisi de Soljenitsîn.Babası 1914’de okulu bırakıp, Alman cephesine koşan yurtseverlerden. Soljenitsîn’in annesiyle askerde evleniyor. 1918’de çürüğe çıkarılıyor, kısa bir süre sonra öldüğünde eşi Aleksandr İsayeviç’e altı aylık hamile. Fransızca ve İngilizce bilen eğitimli bir hanım, anne. Oğlunu alıyor, Rostov on Don’a, Karadenizin kuzeydoğu kıyılarına taşınıyorlar. Anne, steno-daktilo olarak iş buluyor; kiralık odalarda, kötü kulübelerde yoksul bir yaşam ama oğlunun üzerine baba getirmek istemiyor Madam Soljenitsina. Saşa, babası gibi Moskova’da edebiyat okumak, yazar olmak arzusunda, ne ki, paraları, annenin sağlığı kötü. Rostov Üniversitesinin Matematik Fizik bölümüne kaydolmak zorunda kalıyor. Bir yandan okuyor, bir yandan da çoğu bildik gençlik zırvaları dediği öyküler kaleme alıyor, dönemin önde gelen yayınlarından Znamya’ya gönderiyor, hiçbirisi basılmıyor.

90'lı yılların başına gidelim ve bir an kendimizi sıradan bir SSCB vatandaşı yerine koyalım. Dünyanın neredeyse üçte birine hükmeden ve sonsuza dek hükmedecekmiş gibi duran imparatorluğunuz dağılıyor olsun; devasa bir devletin çöküşünün çok sancılı ve zor bir süreç olacağının bilincinde, ve fakat izlemesi kaçınılmaz karmaşayı ülkenize "demokrasi"yi yerleştirerek yatıştıracağınıza iman etmiş, Boris Yeltsin'i bu amaçla ve vargücünüzle desteklemiş olun.

Kuzey komşumuzun 2 Aralık 2007 seçimleri, "Federalnoye Sobraniye"(1) dedikleri, Rusya Federasyonu Federal Parlamentosu'nun alt kanadı olan, temsilciler meclisi, "Duma"(2) içindi. Eski Sovyetler Birliği'nin "Yüksek Sovyet"inin(3) yerini alan yürütme organı, Duma. 1993 Boris Yeltsin anayasası ile kuruldu ve izleyen referandumla yürürlüğe girdi.

HS: Günde kaç saat uyuyorsunuz?

AA: Maksimum dört

HS: Entelektüel çerçevede düşündüğümüzde, kendi adınıza dünya nöbetinde olduğunuzu düşünüyor musunuz?

AA: Korkarım, öyle!

HS: Peki, hangi aydın tavrının biçimlendirdiği bir nöbettesiniz?

AA: Onu bilemiyorum. Bildiğim, kâinattaki kişisel koordinatlarımın güdümünde olduğum duygusundan hiç kurtulamam. Fiziki koordinatlardan bahsediyorum. Ayağımı bastığım yer Beykoz’da dört desimetrekarelik bir toprak parçası, bu noktadan açılarak Beykoz, İstanbul, Türkiye, sonra kıtalar, okyanuslar, dünya, diğer gezegenler, takım yıldızlar, Samanyolu, öteki galaksiler. Demirkazık nerede, Orion ne tarafıma düşüyor, bilmezsem yaşayamam gibi bir duygu. Hal böyle olunca, siz küçülüyorsunuz, başta insanlar, tüm diğer canlılar büyüyor. Kendinizi ister istemez algılabildiğiniz en uç noktaya kadar gözlemlerken buluyorsunuz. Böyle bir nöbet işte. 

Rusların “Babalar topuklayınca çocuklar frene basar” mealindeki deyişleri bir kez daha doğrulanıyor gibi görünüyor. Boris Yeltsin’in boşalttığı makamına oyların yüzde elli ikisini alarak seçildiği ilk günden itibaren Vladimir Putin’in tarihe Rusya’da demokrasiyi güçlendiren bir lider olarak geçemeyebileceğine ilişkin kuşkular vardı. Bunların bir nedeni Putin’in KGB bağlantılı özgeçmişi olmakla birlikte, diğeri, 1999 seçimlerinin hemen ertesinde Rus Anayasası’nın değişmesi gerektiği şeklindeki sözleriydi.

Rusya Federasyonu’nun en küçük ve en kalabalık cumhuriyetlerinden birisi, Osetya. 8,000 km. karelik bir alana ki, 50x360 gibi düşünülebilir, yüz ayrı millet sıkışmış, kilometre karede 81 kişi. Ana yolların kavşağında yer alıyor, Transkafkaslar ile Avrupa arasında köprü niyetine kullanıldığından, tarih boyunca rahat yüzü görmemişler. Persler, Hazarlar, Araplar, Hunlar, Moğollar, Romalılar, Ruslar, Türkler birimiz gelmiş, birimiz gitmişiz. Daha doğrusu, hepimiz gelmiş ama galiba hiçbirimiz gitmemişiz, çünkü küreselleşen CNN dünyasına rağmen küçücük ülkede 40 ayrı dil konuşuluyor. Araplar, bölgeye “Diller Dağı” derlermiş ki, bence çok haklılar, küçücük komşu Dağıstan’da bile 36 dil konuşuluyor.

1853-1900 yılları arasında yaşamış bir Rus ilâhiyatçısı ve düşünürü. Ölümünün yüzüncü yılı dolayısıyla Kardinal Biffi tarafından kaleme alınan Vatikan kaynaklı bir makale var. Kardinal Biffi, önemli bir adam, 1928 Milano doğumlu, Milan ilâhiyat fakültesi profesörü.

1950'de cübbe giyiyor, 1976'da piskopos, 1984'te Bologna başpiskoposu, 1985'te kardinal. Biffi, Soloviev'i "Doğu ve Batı Hıristiyanları arasındaki diyaloğun öncüsü ve örneği" olarak onurlandıran Papa İkinci John Paul adına konuşuyor. 

Makale, "Vladimir Sergieviç Soloviev, yüz yıl önce 1900 yılının 31 Temmuz'da (bizim efrencî takvimize göre 13 Ağustos) göçtü." diye başlıyor. 

"20. yüzyılın, yani, olaylarını ve felâketlerini çarpıcı bir serahatle öngördüğü oysa tarihi yönelişi ve egemen ideolojileri itibarıyla kendisinin en derin ve en önemli öğretilerini reddedecek olan bir yüzyılın eşiğinde göçtü. Soloviev'in öğretisi peygambervari olduğu kadar da dikkate alınmayan öğretiydi. Zamanının şen şakrak ve sınırsız iyimserliği doğrultusunda, büyük Rus filozofu, yeni yüzyılın parlak bir gelecek vadettiğini, insanı aşan unsurlarından kurtulmuş yeni bir 'ilerleme' ve 'dayanışma' dininin rehberliğinde refah, barış, adalet ve güven dolu bir döneme girildiğini söyledi... Ancak, Soloviev, mukaddesattan-arındırılmış bir öngörünün büyüsüne kapılmayı reddetmenin ötesinde, kaçınılmaz felâketleri peygambervari bir isabetle sezinledi... Birkaç yıl içinde Rusya'yı ve insanlığı ezecek olan kolektivist despotluğun kısırlığını ve zulmünü öngördü, ve lânetledi. 

Aleksandr Soljenitsin, 1968’de yazdığı “Birinci Çevre” isimli kitabında “Büyük yazarlar, ülkelerinde ikinci bir hükümet’ gibidirler,” der, “Bu nedenle, hangi rejim olursa olsun, önemsiz yazarları sever, asla büyük yazarları değil.” 

“Çarmıha gerildikleri bu günlerde Rus halkının üçüncü ruhani rehberleri” olarak Eski Ahit peygamberleriyle kıyaslanan(1) Soljenitsin’le yapılmış son söyleşilerden(2) birinin Yeni Dünya Düzeninin İslâm’ı hasım ilân etmiş olma nedenine de ışık tuttuğunu düşünüyorum. 

Medyayı kontrol eden finans çevreleri! Aman kıssadan hisse!

Tarihin en büyük bir dramına tanıklık eden Kuzey komşumuz, Rusya Federasyonu, dünyanın en büyük kara parçasında on bir boylamın en karanlık karanlığının, en soğuk soğuğunun, en geniş genişliğinin, en yüksek yüksekliğinin yaşandığı ülke. Avrasya’nın korunmasız iç steplerinden, Kuzey 60. paralele doğru balta girmemiş karanlık ormanlara, “tayga” dedikleri bodur çamların, köknarların serpiştirildiği ıssıza açılan, eksi elli derecenin şaşırtmadığı, güneşin bir battı mı, bir daha doğmadığı toprakların ülkesi. Cengiz Han’dan, Lenin’e, Şeyh Şamil’den, Çariçe Katerina’ya kadar tarihe şekil veren sayısız ismi az ya da çok ama mutlaka paylaştığımız, masallarımızdaki Kaf dağından, sofralarımızdaki “mantı”ya kadar yaşamın pek çok lezzetine ortak olduğumuz ama pek az tanıdığımız sıcakkanlı, konuk-sever, çok iyi eğitimli insanların ülkesi.

Muhafazakâr İncil–i Şerif'çiler meydanı Kutsal Kitap'ın temel unsurlarını yok sayan liberal ilâhiyatçılara bırakmaya "cesaret edemediklerini" söylüyorlar. Gerekçeleri de şöyle: "Önce küreselleşmeyi ele alalım. Küreselleşme, 'küresel köyün' gittikçe küçülmesine işaret ediyor ki, bu yeni Babil kulesi ütopyasında herkes İngilizce konuşacak, coca–cola içecek, Big Macs yiyecektir...º"

Son zamanlarda rastladığım en ilginç tezlerden birisi Rusya kökenli, "Bireyin dinini seçmeye hakkı olduğu, Amerikan dünya görüşünün özü, yani 'serbest din pazarında alışveriş' kültürüdür," diyor, "Telmihi: bireyin inançlarının, na–tamam, eksikli, ya da yanlışlarla malûl olduğudur. İbadet seçme hakkı, geleneğin devalüasyonu anlamına gelir. Seçme hakkı, bireyin kendi geleneğini yaratma özgürlüğünün, bireysel mağfiretin peşine düşmesinin, Tanrı ile ilişkilerin kişiselleşmesinin teşvik edilmesi demektir. Ortodoks geleneği, anlamsızlaştırılmaya direnmeli, kendisini marjinalleştirenleri marjinalleştirebilmelidir, çünkü modern çoğulculuğun tanımlayıcı niteliği, insanların 'doğrusuz' kalmalarıdır. İnsanları bir kuşkulu 'doğru'dan, diğer bir 'doğru'ya yuvarlanmaktan kurtaracak olan gelenektir."